Avukat Dilay Şen Doğan

Avukat
Dilay Şen Doğan

Know-how alan kendi gücü ile gerçekleştiremeyeceği modern ve rasyonel bir işletme yöntemine deneyimleme ve araştırma faaliyetleri yapmaksızın know-how sözleşmesi yaparak sahip olmaktadır. Aynı zamanda know-how sözleşmesi gelişmekte olan ülkeler ve gelişmiş ülkeler arasındaki teknolojik farklılığın azalmasına hizmet etmektedir. Know-how kural olarak bir sanayi işletmesi tarafından, başka bir sanayi işletmesine aktarılır. Bir çok durumda know-how, sanayileşmiş bir ülkede geliştirilerek gelişmekte olan bir ülkeye verilir. Böylece iki ülke arasında teknoloji transferi gerçekleşmiş olur. Gelişmekte olan ülkelerdeki ithal yasakları, yüksek gümrük vergileri ve diğer engeller nedeniyle, gelişmiş ülkelerin teşebbüsleri yatırım yapmak yerine gelişmekte olan ülkelerin teşebbüslerine know-how vermektedirler.

Ayrıca gelişmekte olan ülkelerin en büyük problemi döviz sıkıntısıdır. Bu sebeple söz konusu ülkeler, belirli malları kendi güçleriyle kendileri üretmeyi denemektedirler. Ancak çoğu defa buna da muktedir olamamaktadırlar. Gelişmekte olan ülkelerdeki know-how alan firma, know-how’ı almakla know-how’ı geliştirme masraflarından ve kendi girişimlerinin başarısız olma riskinden kurtulmaktadır. Uluslararası ticari çevrelerde bu türden aksi iş bölümüne artan şekilde rastlanmaktadır.

Muhtevası çok değişik olabilen know-how sözleşmesi, genel olarak, faydalı sınai bilgi ve becerilerin sözleşmenin karşı tarafına verilmesi konusunu içerir. Know- how sözleşmesi TBK’da düzenlenen tipik sözleşmelerden değildir. Know-how sözleşmesi, ilk defa ikinci dünya savaşından sonra Anglo-Amerikan hukuk sisteminde, işbölümü sürecinin sosyal ekonomik bir sonucu olarak doğmuştur. Know-how sözleşmesi, patent haklarının tarihi gelişimi ile sıkı bir bağlantı içerisindedir. ³

Sayfa 4/4. için

4. Finansal Kiralama Sözleşmesi

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu md.3/1,ç bendinde “Finansal kiralama: Bir finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, bu Kanun veya ilgili mevzuatı uyarınca yetkilendirilen kiralayan tarafından finansman sağlamaya yönelik olarak bir malın mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi; kiracıya kira süresi sonunda malın rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması; kiralama süresinin malın ekonomik ömrünün yüzde sekseninden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının malın rayiç bedelinin yüzde doksanından daha büyük bir değeri oluşturması hâllerinden herhangi birini sağlayan kiralama işlemini,” ifade eder.

Finansal kiralama sözleşmesinde açık bir şekilde kullanımın devri amaçlanmıştır. Finansal kiralama sözleşmesi sürekli bir borç ilişkisi kurulurken, know how sözleşmesinde edim ani edimdir. Yine her iki sözleşmede sözleşme konusu farklılık arz etmekte; finansal kiralamada sözleşmenin konusu yalnızca maddi şeyler olmaktadır. Bunun aksine know how sözleşmesinde teknik bilgi aktarımı söz konusudur. Finansal kiralama sözleşmesinde ilişkiye bağımsız üçüncü bir kişi de katılıyorken; know how sözleşmesinde iki taraf mevcuttur³⁸.

6. KNOW HOW SÖZLEŞMESİNİN ÇEŞİTLERİ

1. Basit ve Karma Know-How Sözleşmesi

1. Basit Know How Sözleşmesi

Basit know-how sözleşmesinde taraflar, kural olarak, kanunen korunmayan ticari, teknik, işletmesel ve yönetsel bilgi, beceri ve tecrübeleri sözleşme konusu olarak kararlaştırırlar.

2. Karma Know How Sözleşmesi

Çoğu kez know how sözleşmesi yalın olarak değil başka söleşme türleri ile karma olarak bir arada kurulur. Buna da kombine veya karma know how sözleşmesi denir. Uygulamada çoğu defa know-how, lisans sözleşmesiyle birlikte kurulur. Bu sözleşmeye de karma muhtevalı lisans sözleşmesi denir. Bu tür karma muhtevalı sözleşmelerde know-how çoğu defa patent-lisans sözleşmesinin çok önemli bir unsurunu teşkil eder.

2. Geçici ve Sürekli Know-How Sözleşmesi

1. Geçici Know-How Sözleşmesi

Know-how’un patent ettirilebilir bir buluşu ihtiva etmesi durumunda, çoğu defa know-how sözleşmesi patent-lisans sözleşmesinin ön aşamasını ifade eder. Zira bu durumda know-how patent ettirilerek ilan edilmediği için mutlak hakkı ifade etmez. Bu nedenle know-how sözleşmesi patent-lisans sözleşmesi değildir. Taraflar sözleşme konusunu daha sonra patent ettirmek üzere kararlaştırmışlarsa burada geçici know-how sözleşmesinden bahsedilir.

Sayfa 4/4. için

-->