Avukat Dilay Şen Doğan

Avukat
Dilay Şen Doğan

Patent yasalarında genel olarak geçerli kural, söz konusu buluşun tam olarak ve açık biçimde yazılmış bir tarifnamesinin, patent almak için yapılan başvuru ile birlikte sunulmasıdır. Bu tarifname oylesine açık ve ayrıntılı olmalıdır ki, söz konusu sanayi ya da bilim dalında sıradan bilgi ve becerilere sahip bir kişi, ilgili buluşu elde etmek için gerekli işlemleri tarifnameyi izleyerek gerçekleştirebilsin. Çizim ve resimlerin de bu tarifnameye eklenebilecegi gibi, işlemlerin hangi koşullarda yürütülebileceğinin bile açıklanması zorunlu olabilir.

Sağlanan tüm bu bilgilerin de ötesinde bir teknik uzmalık bilgisi olabilir ki, bu ek bilgi ancak söz konusu buluşun sanayiye uygulanmasında edinilmiş uzun bir deneyim sonucunda kazanılmıştır. Bu tür bir bilgi genelde, buluş için patent başvurusu yapıldığında sunulan tarifnamenin içinde yer almamış olabilir. Çünkü buluşun ilk safhasında yalnızca laboratuvar ya da pilot bölge denemeleriyle kısıtlı çalışılmış; bu yeni ek bilgiye henüz ulaşılmamıştır. Ya da buluşun ancak en üst üretim düzeyine ulaşıldığında, know-how ya da ticari sır olarak adlandırılacak bu yeni bilgi, ticari değeri üstün bir unsur olarak ortaya çıkmıştır²⁹.

Patent hakkına konu olabilecek buluşların gizli tutulmasının amaçlandığı durumlarda hiç patent başvurusu yapılmayıp, kullanım hakkının devrinin know-how ile yapılması mümkündür³⁰. Ancak know-how’un bir sınai hak olarak kabul edilmemesi, her iki sözleşmede de köken olarak bir bilgi söz konusu ise de sözleşmeye konu olan hakkın niteliği ve hukuk düzenince korunup korunmaması bu iki sözleşmeyi birbirinden ayırmaktadır. Kaldı ki know-how’un gizliliğinin sona ermesiyle birlikte hakkın da sona ermesi, know-how için patentten farklı olarak bir koruma süresi olmayışı, know-how’un Kanunla düzenlenmemiş olması sebebiyle koruma içeriğinin tümüyle tarafların iradesine kalması, iki sözleşmeyi birbirinden ayıran önemli farklılıklara yol açmaktadır³¹.

2. Araştırma Sözleşmesi

Araştırma sözleşmeleri, gelişen teknolojiyle birlikte ortaya çıkan karma bir sözleşme türüdür. Bu sözleşme ile işletme, üretimi arttırmak ve ihtiyaç duyduğu yüksek teknolojiye ulaşmak için, kendisinin faaliyette bulunmadığı bir alanda başka bir işletme veya kişi ile işbirliği yapmasıdır. Araştırmaya yükümlü olan kişi ya da işletme, herhangi bir sonuç vaad etmeksizin bir ücret karşılığında araştırma yapmak ve elde ettiği sonuçları araştırma yapılmasını talep eden işletmeye vermekle yükümlüdür³².

Araştırma sözleşmesinin hukuki niteliği, know how sözleşmesi gibi kendine özgü bir sözleşme olup; know how sözleşmesinin aksine araştırma sözleşmesinin unsurları çoğu zaman satım, ortaklık, kira, hizmet, vekalet ve istisna sözleşmelerinin unsurlarını taşımaktadır. Araştırma sözleşmesinde amaç daha önce var olmayan yeni bir buluşun ya da know how’ın ortaya çıkartılması olduğu halde; know how sözleşmesinde amaç, mevcut bir teknik bilgiden fayda sağlamaktır. Yani know how, araştırma sözleşmesinin bir sonucu olur.

Sayfa 8. için